Γράφει Μαρία Χρυσικού
Τι είναι η παιδική βαρηκοΐα και σε ποια ηλικία εμφανίζεται;
Η παιδική βαρηκοϊα, με την ευρύτερη έννοια του όρου, είναι οι διαταραχές της ακοής που παρατηρούνται στα παιδιά και στα νεογνά από την ημέρα της γέννησής τους ή σε κάποια άλλη στιγμή μέχρι την ενηλικίωση τους, ανεξάρτητα από την αιτία που την προκαλεί, τον τύπο και τον βαθμό της. Αποτελεί ένα πολύ σοβαρό ζήτημα υγείας, εάν λάβουμε υπόψη ότι στις Η.Π.Α. γεννιούνται 33 βαρήκοα παιδιά ημερησίως, δηλαδή 12.000 ετησίως, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα βαρήκοα παιδιά ανέρχονται στα 1.000.000. Για την Ελλάδα δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, αλλά στατιστικά ο αριθμός των βαρήκοων παιδιών μέχρι την ηλικία των 18 ετών υπολογίζεται σε 60.000-80.000.
Η παιδική βαρηκοΐα είναι συνήθως εκ γενετής ή επίκτητη;
Μπορεί να είναι είτε εκ γενετής είτε επίκτητη. Ορισμένοι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν τη βαρηκοΐα εκ γενετής είναι ο πρόωρος τοκετός, καθώς και κάποιες ασθένειες, τις οποίες η μητέρα μπορεί να περάσει κατά τη διάρκεια της κύησης.Πιθανές ασθένειες του παιδιού μπορούν να προκαλέσουν στην μετέπειτα ανάπτυξή του κάποιο βαθμό βαρηκοΐας. Για τη σωστή διάγνωση απαιτείται εξέταση από ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο.
Τι εξετάσεις απαιτούνται για να διαπιστώσουμε αν το παιδί μας είναι βαρήκοο ή όχι;
Παγκοσμίως και πρόσφατα στην Ελλάδα, γίνεται ανιχνευτικός έλεγχος της ακοής από την πρώτη κιόλας ημέρα γέννησης του παιδιού, με τις λεγόμενες ωτοακουστικές εκπομπές. Εάν διαπιστωθεί ότι υπάρχει έστω και μια μικρή διαταραχή στην ακοή του παιδιού, στη συνέχεια ακολουθούνται πιο εξειδικευμένες ακοολογικές εξετάσεις, όπως τα ακουστικά προκλητά δυναμικά, για να διαπιστωθεί εάν όντως υφίσταται βαρηκοϊα και σε τι βαθμό. Έπειτα, σε μεγαλύτερες ηλικίες, εκτός από τις αναφερόμενες εξετάσεις, πραγματοποιείται ακοόγραμμα, τυμπανόγραμμα και παιχνιδοακουομετρία.
Υπάρχουν ακουστικά βαρηκοΐας που είναι ειδικά σχεδιασμένα για παιδιά και τι ιδιαιτερότητες έχουν;
Τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην αντιμετώπιση της παιδικής βαρηκοΐας με την εξέλιξη καινοτόμων ακουστικών, τα οποία μπορούν να καλύψουν την παιδική βαρηκοϊα. Τα ακουστικά αυτά διαθέτουν μεγάλο φάσμα συχνοτήτων, για να δέχεται όσο το δυνατόν περισσότερα ηχητικά ερεθίσματα το παιδί, είναι μικρά σε μέγεθος και ανατομικά σε σχήμα, ενώ έχουν τη δυνατότητα να συνδέονται με ειδικά συστήματα εκπαίδευσης και λογοθεραπείας. Συνήθως, μέχρι την ηλικία των 10 ετών είναι προτιμότερο να εφαρμόζονται τα ακουστικά οπισθωτιαίου τύπου. Επίσης, ο τύπος του ακουστικού εξαρτάται από τον βαθμό της βαρηκοΐας.
Σε πόσο χρονικό διάστημα πρέπει να γίνεται αντικατάσταση των ακουστικών;
Δεν υπάρχει συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Συνήθως όμως αντικατάσταση γίνεται κάθε τρία με τέσσερα χρόνια, εκτός κι εάν υπάρχει διαφοροποίηση της βαρηκοΐας, όπου εκεί γίνεται επιλογή διαφορετικού τύπου ακουστικού βαρηκοΐας. Όσο το παιδί μεγαλώνει, οι ακοολογικές εξετάσεις γίνονται πιο λεπτομερείς και ακριβείς, με αποτέλεσμα να απαιτούνται εξειδικευμένες ρυθμίσεις του ακουστικού ή πιθανή αντικατάσταση του.
Γιατί η έγκαιρη εφαρμογή ακουστικών είναι η ενδεδειγμένη λύση;
Όσο πιο έγκαιρα γίνει η γνωμάτευση της βαρηκοΐας αλλά και η εφαρμογή των ακουστικών, τόσο πιο γρήγορα λαμβάνει και επεξεργάζεται ο εγκέφαλος τα ποικίλα ηχητικά μηνύματα. Αυτό οδηγεί στη γρηγορότερη κατανόηση του περιβάλλοντος χώρου και φυσικά στην ταχύτερη και ποιοτικότερη ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας, που είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του ανθρώπου. Αναπτύσσονται επίσης πολύ καλύτερα οι ικανότητες επικοινωνίας του παιδιού με το κοινωνικό και οικογενειακό του περιβάλλον και έτσι επιτυγχάνεται η καλύτερη ψυχοκινητική του ανάπτυξη. Τέλος, στο σχολείο βοηθούν στην καλύτερη επικοινωνία, στην αντίληψη και στην παρακολούθηση των μαθημάτων.
Είναι απαραίτητη η ψυχολογική υποστήριξη τόσο του ίδιου του παιδιού όσο και των γονέων;
Ο τρόπος με τον οποίο ένα παιδί αναπτύσσεται και γίνεται μέλος της κοινωνίας είναι αρκετά πολύπλοκος. Η οικογένεια, το άμεσο οικείο περιβάλλον, και η αλληλεπίδραση μαζί της είναι ο πρώτος και πιο καθοριστικός παράγοντας για την ανάπτυξη και την εξέλιξη του παιδιού. Όταν ένα παιδί γεννιέται, είναι άμεσα εξαρτημένο από το οικογενειακό περιβάλλον για την επιβίωσή του. Είναι αυτή, η οποία πρώτα του παρέχει την ικανοποίηση βασικών βιολογικών και συναισθηματικών αναγκών. Όταν λοιπόν σε μια οικογένεια προστίθεται ένα παιδί βαρήκοο, τότε οι γονείς αποκτούν περισσότερο άγχος, καθώς αυξάνονται οι απαιτήσεις του παιδιού και οι ανάγκες για προσαρμογές. Οι γονείς είναι αυτοί που αντιδρούν έντονα με την βαρηκοϊα του παιδιού τους, είτε αυτή είναι εκ γενετής είτε είναι επίκτητη σε μεγαλύτερη ηλικία. Δυσκολεύονται να αποδεχτούν την προσαρμογή στη νέα αυτή πραγματικότητα, με αποτέλεσμα να μην το αντιμετωπίζουν έγκαιρα, κάτι το οποίο μπορεί να έχει επιπτώσεις στην ανάπτυξη του παιδιού, ιδίως σε περιπτώσεις όπου η διάγνωση της βαρηκοΐας γίνεται σε πολύ μικρή ηλικία. Και το σημαντικότερο στάδιο της ανάπτυξης του παιδιού, στο σημείο αυτό, είναι το γλωσσικό, όπου είναι άμεσα σχετιζόμενο με το νοητικό.
Συνοψίζοντας λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι η ψυχολογική υποστήριξη και η έγκαιρη παρέμβαση των γονέων είναι αρχικά πολύ σημαντική και καθοριστική.. Όταν οι γονείς δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν μόνοι τους την βαρηκοΐα του παιδιού τους και ως επακόλουθο δεν μπορούν να βοηθήσουν σωστά και έγκαιρα το ίδιο τους το παιδί, τότε σίγουρα πρέπει να δεχτούν κάποιου είδους στήριξη από ειδικούς Αυτό, θα παίξει σημαντικό ρόλο στην προσαρμογή των γονέων και στον τρόπο αντιμετώπισης της νέας κατάστασης.
Η ψυχολογική υποστήριξη του παιδιού, συνήθως, είναι απαραίτητη σε μεγαλύτερη ηλικία, όταν το ίδιο το παιδί δεν μπορεί να αποδεχθεί τη δυσκολία που αντιμετωπίζει και δεν έχει τη βοήθεια που θα χρειαζόταν από την οικογένειά του.
Αν για οποιοδήποτε λόγο δε γίνει καθόλου ή γίνει λάθος εφαρμογή των ακουστικών μπορούν να προκληθούν μαθησιακές δυσκολίες;
Και στις δύο αυτές περιπτώσεις, θα δημιουργηθούν πολλών ειδών προβλήματα στην πορεία ανάπτυξης των παιδιών. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η εφαρμογή των ακουστικών δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του παιδιού και για την ενσωμάτωσή του στο οικογενειακό περιβάλλον και στο κοινωνικό σύνολο.
Στο παρελθόν, όταν η πληροφόρηση ήταν πολύ περιορισμένη, η τεχνολογία δεν είχε φτάσει τα σημερινά επίπεδα και η κοινωνική προκατάληψη ήταν ιδιαίτερα έντονη , ιδίως στις μικρές κοινωνίες, πολλοί γονείς απέφευγαν τα ακουστικά βαρηκοΐας με αποτέλεσμα τα βαρήκοα παιδιά να θεωρείται ότι έχουν νοητική υστέρηση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αργή εξέλιξή τους στο σχολείο, σε σχέση με τα υπόλοιπα παιδιά.